📰 KHUYẾN CÁO NGƯỜI NUÔI TÔM: CẢNH GIÁC VỚI BỆNH HOẠI TỬ CƠ QUAN TẠO MÁU VÀ CƠ QUAN LẬP BIỂU MÔ (EHP/IMNV)

1️⃣ Giới thiệu

Trong những năm gần đây, nhiều vùng nuôi tôm thâm canh ở Việt Nam xuất hiện bệnh hoại tử cơ quan tạo máu và cơ quan lập biểu mô – một bệnh nguy hiểm, gây tỷ lệ hao hụt cao, khiến tôm chậm lớn, kéo dài thời gian nuôi và giảm hiệu quả kinh tế.
👉 Bệnh thường bị nhầm lẫn với hội chứng chậm lớn hoặc bệnh EMS, do đó bà con cần nhận biết đúng và phòng ngừa từ sớm.

2️⃣ Nguyên nhân gây bệnh

• Tác nhân chính: Virus Infectious MyoNecrosis Virus (IMNV) và một số vi bào tử trùng (Enterocytozoon hepatopenaei – EHP).

• Cơ chế gây bệnh: Virus và ký sinh trùng tấn công cơ quan tạo máu (hematopoietic tissue) và cơ quan lập biểu mô (lymphoid organ), phá hủy tế bào miễn dịch, làm suy giảm sức đề kháng, khiến tôm dễ nhiễm kèm các bệnh khác.

• Điều kiện thuận lợi cho bệnh phát sinh:

  • Nhiệt độ, độ mặn dao động mạnh.

  • Môi trường nước ô nhiễm, tích tụ chất hữu cơ.

  • Mật độ thả nuôi cao, quản lý kém.

  • Sử dụng con giống mang mầm bệnh hoặc không kiểm dịch.

3️⃣ Biểu hiện lâm sàng

🔍 Dấu hiệu bên ngoài:

• Tôm giảm ăn, chậm lớn, vỏ sẫm màu, bơi yếu.

• Một số con có cơ thể mờ đục, cơ nhạt màu.

• Tỷ lệ sống giảm dần theo thời gian, không chết hàng loạt đột ngột như bệnh đốm trắng nhưng gây hao hụt âm ỉ.

🔍 Mổ khám bên trong:

• Gan tụy teo nhỏ, nhợt nhạt.

• Cơ quan lymphoid phình to, xuất huyết nhẹ.

• Dưới kính hiển vi: tế bào bị hoại tử, có thể tìm thấy thể vùi đặc trưng của virus IMNV hoặc bào tử EHP.

4️⃣ Tác hại kinh tế

• Tôm không chết ồ ạt ngay, nhưng chậm lớn, thời gian nuôi kéo dài 1 – 2 tháng, làm tăng chi phí thức ăn, điện quạt, chế phẩm.

• Kích cỡ thu hoạch không đồng đều, giá bán giảm.

• Nếu bùng phát sớm, tỷ lệ hao hụt có thể 30 – 50%.

5️⃣ Giải pháp phòng bệnh (quan trọng nhất)

✅ Chọn giống

• Sử dụng con giống sạch bệnh, được xét nghiệm PCR âm tính với IMNV và EHP.

• Không mua giống trôi nổi, không rõ nguồn gốc.

✅ Quản lý môi trường ao nuôi

• Ao phải cải tạo kỹ, diệt mầm bệnh trước khi thả.

• Duy trì: pH 7.8 – 8.2, kiềm 100 – 150 mg/L, DO > 5 mg/L.

• Định kỳ cấy vi sinh xử lý nước, hạn chế tích tụ bùn đáy.

• Ngăn cua, còng, tôm tạp vào ao mang mầm bệnh.

✅ Nâng cao sức đề kháng cho tôm

• Trộn Vitamin C, Beta-glucan, khoáng chất vào thức ăn.

• Dùng men vi sinh đường ruột, chế phẩm bảo vệ gan tụy.

• Quản lý thức ăn hợp lý, tránh dư thừa → hạn chế phát sáng, ô nhiễm.

6️⃣ Cách trị bệnh hoại tử cơ

⚠️ Hiện chưa có thuốc đặc trị virus gây hoại tử cơ. Biện pháp chủ yếu là giảm stress – hỗ trợ sức khỏe – ngăn lây lan:

✅ Quản lý môi trường

• Tăng cường sục khí, giữ DO > 5 mg/L.

• Giữ pH ổn định 7.8 – 8.2, kiềm > 120 mg/L.

• Tránh thay nước đột ngột, đặc biệt khi chênh lệch độ mặn/nhiệt độ.

✅ Xử lý khi tôm bệnh

• Giảm hoặc ngưng cho ăn 1 – 2 ngày → hạn chế ô nhiễm đáy.

• Dùng vi sinh phân hủy đáy (BIO BZT Clear, AQUAPRO…) để giảm khí độc.

• Trộn Vitamin C 2–3 g/kg thức ăn, Beta-glucan, khoáng (K, Mg, Ca) để tăng sức đề kháng.

• Thêm thảo dược (tỏi, chiết xuất thảo mộc) để ức chế vi khuẩn cơ hội.

✅ Trường hợp nặng

• Nếu tôm đạt size thương phẩm → thu hoạch sớm.

• Nếu còn nhỏ: khoanh vùng ao bệnh, tránh lây sang ao khác, xử lý đáy liên tục.

 Cách phòng bệnh hoại tử cơ

• Chọn giống sạch bệnh (PCR âm tính với IMNV, EHP).

• Quản lý ao theo chuẩn an toàn sinh học: lắng lọc nước, diệt khuẩn trước khi cấp vào ao.

• Duy trì môi trường ổn định, hạn chế sốc.

• Bổ sung dinh dưỡng định kỳ: Vitamin C, khoáng chất, men tiêu hóa, thảo dược.

• Không nuôi mật độ quá cao, tránh cắn nhau gây vết thương.

.

7️⃣ Kết luận & khuyến cáo

Bệnh hoại tử cơ quan tạo máu và cơ quan lập biểu mô là thách thức lớn với nghề nuôi tôm.
👉 Biện pháp hiệu quả nhất hiện nay: dùng giống sạch bệnh – quản lý ao nuôi an toàn sinh học – bổ sung dinh dưỡng nâng sức đề kháng.
👉 Người nuôi cần chủ động phòng bệnh hơn là chờ đến khi bệnh bùng phát, vì hiện chưa có thuốc đặc trị.